System rozliczeń międzybankowych SWIFT każdego dnia przetwarza miliony światowych transakcji bezgotówkowych w różnych walutach. Dowiedz się, jakie elementy wchodzą w skład tego rozwiązania i jakie skutki gospodarcze mogłoby mieć odłączenie od niego wybranych instytucji lub krajów. 

Rodzaje przelewów bankowych

Polecenie przelewu to ogólnodostępny, wygodny sposób płatności bezgotówkowych. Korzystanie z tej metody rozliczeń stało się codziennością, dlatego większość z nas nie zastanawia się w jaki sposób takie operacje są realizowane i czy przelew krajowy różni się od tego, który trafia do odbiorców na drugim końcu świata. 

Realizacja przelewu to efekt współpracy wielu banków i wdrożenia specjalnego systemu informatycznego, do którego są one podłączone. W zależności od rodzaju takiego systemu, inna jest opłata za realizację, sposób jej rozliczania (płatność po stronie nadawcy, odbiorcy lub podział kwoty między strony), a także czas realizacji przelewu. Wyróżniamy międzynarodowe systemy bankowe, które przetwarzają transakcje w wielu różnych walutach (najpopularniejszym rozwiązaniem jest SWIFT), a także lokalne systemy służące do rozliczeń między bankami na terenie jednego kraju. Do najpopularniejszych w Polsce systemów rozliczeń międzybankowych należą: 

• Elixir – standardowy przelew w walucie PLN, który jest realizowany między rachunkami w polskich bankach. Działa w dni robocze, podczas których odbywają się trzy sesje rozliczeniowe, w których środki przekazywane są między rachunkami. Aktualnie przelewy Elixir są bezpłatne we wszystkich polskich bankach.
• Express Elixir – błyskawiczny przelew Elixir, który gwarantuje dostarczenie środków natychmiast przez całą dobę, przez 7 dni w tygodniu. Większość banków pobiera dodatkowe opłaty za ten rodzaj przelewu. 
• SORBNET – to mniej popularny polski system rozliczeń międzybankowych. Stosuje się go głównie przy wysokich kwotach przelewów. Umożliwia szybkie przekazanie środków na rachunek w innym banku – w czasie około jednej godziny. 
• SEPA (Single Euro Payments Area, czyli Jednolity Obszar Płatności w Euro) – system rozliczeń międzybankowych na terenie Unii Europejskiej, Andory, Islandii, Liechtensteinu, Norwegii, Monako, San Marino i Szwajcarii. Dotyczy wyłącznie transakcji w walucie euro. Koszt przelewów SEPA zazwyczaj jest niski, ponieważ w transakcji uczestniczą jedynie dwa banki. 
• SWIFT – międzynarodowy system rozliczeń międzybankowych w wielu walutach. To system o największym zasięgu globalnym. W transakcji uczestniczy wiele banków-korespondentów (pośredników, przez co koszt transakcji jest często wysoki. 

Co to jest SWIFT?

SWIFT to akronim słów Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication, co w tłumaczeniu na język polski oznacza “Stowarzyszenie na rzecz Światowej Międzybankowej Telekomunikacji Finansowej”. Organizacja została założona w 1973 roku przez 239 instytucji finansowych z 15 krajów, a jej siedziba znajduje się w La Hulpe w Belgii.

Zajmuje się utrzymaniem i rozwojem sieci telekomunikacyjnej (o takiej samej nazwie) służącej do rozliczania międzynarodowych transakcji finansowych za pośrednictwem transferu wartości pieniężnych m.in. między bankami, giełdami i domami maklerskimi. SWIFT obejmuje nie tylko technologie informatyczne umożliwiające przekazanie informacji o transakcjach, ale też instytucje, instrumenty, zasady, procedury i standardy bezpieczeństwa. 

Przez system SWIFT każdego dnia realizowanych jest około 37 milionów transakcji. W 2014 roku korzystało z niego 10 805 instytucji finansowych na całym świecie. Około 65% transakcji SWIFT wykonywanych  jest przez kraje europejskie. Rozwiązanie jest dostępne zarówno dla osób fizycznych, jak i przedsiębiorstw. 

Do najważniejszych (i najbardziej rozpoznawalnych przez użytkowników) elementów systemu SWIFT należą przelew SWIFT i kod SWIFT. 

Co to jest przelew SWIFT?

Przelew SWIFT to rodzaj przelewu bankowego, który realizowany jest za pośrednictwem systemu SWIFT. Ponieważ jest to system międzynarodowy, to o przelewach SWIFT mówimy wtedy, gdy chcemy wykonać przelew zagraniczny. Do jego realizacji niezbędne jest uzupełnienie kodu BIC, który jest inny dla każdego banku. Dzięki zaawansowanej sieci współpracy między bankami, przelewy SWIFT mogą realizować również te banki, które nie są bezpośrednimi uczestnikami systemu. 

Koszt przelewów SWIFT jest zazwyczaj wyższy niż np. przelewów w systemie SEPA. Dzieje się tak, ponieważ w proces zaangażowanych jest wiele banków pośredniczących w obsłudze transakcji. Na cenę wpływają też opłaty za przewalutowanie, które narzucają banki. Domyślny czas realizacji przelewu SWIFT to 3 dni robocze, ale osoba zlecająca ma możliwość określić inny priorytet transakcji. Priorytet pilny zapewnia realizację przelewu na następny dzień, natomiast wybierając priorytet ekspresowy, pieniądze natychmiast dostarczane są na konto odbiorcy.  Priorytety wyższe niż standardowy są odpowiednio droższe.

Jak to wygląda w praktyce? Z perspektywy klienta banku, zlecenie przelewu SWIFT jest bardzo proste. W tym przypadku, zdecydowanie więcej dzieje się “za kulisami”. Po zalogowaniu się na swoje konto wystarczy wybrać funkcjonalność “Przelew zagraniczny”. Po uzupełnieniu danych odbiorcy, tytułu przelewu, numeru rachunku w formacie IBAN, kodu SWIFT, a także kwoty przelewu w wybranej walucie, bank zrealizuje przelew międzynarodowy za pośrednictwem systemu SWIFT. 

Co to jest kod SWIFT?

Kod SWIFT (określany też jako kod BIC) zawiera od 8 do 11 znaków (litery i cyfry). Służy do identyfikacji instytucji finansowej, z którą ma zostać przeprowadzona transakcja międzynarodowa. Każdy bank korzystający z systemu rozliczeń SWIFT posiada własny kod BIC/SWIFT. Przykładowo, kod BIC/SWIFT Banku Millennium S.A. to BIGBPLPW, gdzie: 

• BIGB – unikalny kod banku, 
• PL – kod kraju (PL – Polska), 
• PW – kod lokalizacji (PW – Warszawa).

W kodzie SWIFT mogą znaleźć się jeszcze trzy dodatkowe znaki, które kodują konkretny oddział banku. Są one opcjonalne i nie są wykorzystywane przez wszystkie banki. 

Odcięcie kraju od systemu SWIFT – jakie mogą być skutki takiej decyzji?

System rozliczeń międzybankowych SWIFT to podstawa wymiany transakcji między przedsiębiorstwami na całym świecie. Za jego pośrednictwem realizowane są transakcje sprzedaży produktów, zakupu komponentów, rozliczeń z pracownikami, podwykonawcami i partnerami. Odcięcie od tego systemu uniemożliwiłoby wymianę handlową z firmami zagranicznymi. Import i eksport zostałby bardzo utrudniony, a w wielu przypadkach niemożliwy. Komunikacja między bankami i giełdami musiałaby odbywać się poza systemem, co wpłynęłoby na ogromne opóźnienia, koszty i straty finansowe. W perspektywie całego kraju, wyłączenie systemu SWIFT mogłoby oznaczać całkowite załamanie gospodarki. Z tego powodu kraje takie jak Rosja (system SPFS) czy Chiny (system CIPS) pracują nad własnymi rozwiązaniami, które jednak nie mają możliwości stać się międzynarodowym standardem jakim jest SWIFT.